15 april 1989 is een zwarte dag in de geschiedenis van Liverpool. Tijdens de wedstrijd tegen Nottingham Forrest, halve finale FA Cup, in het Hillsborough stadion ontstond er een paniekuitbraak waardoor er mensen verdrongen werden. De ramp heeft nog steeds diepe impact op de bevolking. Er zijn liedjes over geschreven en er heerst onrecht over de ramp doordat er een politiek tintje aan zit. Nu, bijna 33 jaar later, leeft het nog steeds in de stad en voelen de Scousers het onrecht en willen zij genade over wat er op die verschrikkelijke dag gebeurd is.
Tijdens de ramp overleden er 95 mensen ter plekke. Het jongste slachtoffer was slechts tien jaar oud. Het oudste slachtoffer was 65 jaar oud. Het 96e slachtoffer overleed vier jaar later nog doordat de apparatuur dat hem in leven hield, uitviel. Een bizarre kant van dit verhaal is die van het 97e en tevens laatste slachtoffer, Andrew Devine. Hij stierf vorig jaar, 32 jaar na de ramp, nog aan zijn verwondingen. Hij werd 55 jaar. Hij liep ernstig hersenletsel op tijdens de ramp. Tijdens de ramp vielen er ook 750 gewonden.
De impact
Dat het leeft in de stad merk je aan alles. Tijdens een Uberrit door de straten rondom Anfield Road, vertelde chauffeur James Andrew over de ramp. Zijn vader was erbij. “Hij praat er niet over. Ik heb er nooit iets over gehoord van hem”, vertelde James. Zelf was hij nog niet geboren toen de ramp gebeurde, toch raakt het hem erg. “Iedereen vindt het lastig om erover te praten, omdat het iedereen raakt. Ook ik vind het lastig, maar als Uber Driver ben je gewend om erover te praten. Wel vind ik het belangrijk dat iedereen het verhaal kent en van de genade weet die wij verdienen”, zegt James. Ondanks dat James tijdens de ramp nog niet geboren was, zag je dat het hem wat deed. Hij werd erg serieus toen het onderwerp aangesneden werd.
Ook voor de Head of Football van The Liverpool Echo, de lokale krant hier, is het lastig. Hij was één jaar oud toen de ramp gebeurde. Ondanks dat vindt hij het lastig om erover te praten. “Mijn vader was bij de ramp en het raakt mij en de gehele stad vanwege het onrecht dat er heerst”, vertelt Joe. Het is erg goed te zien dat het hem diep raakt. Joe wordt stiller en denkt goed na over wat hij zegt. Joe maakt minder oogcontact, omdat hij erg geraakt is. Wel is hij er erg open over. Het maakt zoveel impact op hem, terwijl hij toen één jaar oud was. “De Liverpool fans zijn toen verkeerd behandeld. Dat is ook één van de redenen dat ze hier anti-Londen zijn”, zegt Joe.
Het leven in Liverpool
De inwoners van Liverpool worden Scousers genoemd. Het is een interessant volk, want Scousers zijn anti-Engeland. “We steunen het Engelse nationale team niet, omdat het ons niet interesseert”, zei James. Ook Joe Rimmer gaf al aan dat een eindtoernooi voetbal niet leeft in Liverpool. Het Adagium van de bekende Liverpooltribune ‘The Kop’ luidt dan ook: “we’re not English, we are Scouse”. Het accent van de Scousers is ingewikkeld. “Anderen mensen uit het VK kunnen het ook moeilijk verstaan”, zeggen veel mensen. Bepaalde klanken spreken zij anders uit en met name wanneer het snelle gaat, wordt het lastig.
Liverpool is een echte arbeidersstad vanwege zijn haven. Ze waren vroeger zelfs een tijd de grootste en belangrijkste havenstad van het VK. Later ontstond er een probleem. Die ene, niet zo’n geliefde stad, uit Manchester groeven hun eigen kanaal vanaf de zee naar hun stad. Hierdoor voerden alle schepen door naar Manchester. Iets waar Liverpool wel heel bekend door is geworden, naast de voetbal, zijn de Beatles. De vierledige band komt uit Liverpool en zingt er veel nummers over.
Liverpool had ook altijd de grootste voetbalclub van het land. Later werd dit, wie anders dan, Manchester onder leiding van Sir Alex Firguson. Juist omdat Liverpool zo anders is dan de rest van de Engelse bevolking, heeft de rest van het land ook een hekel aan ze. Niemand gunt Liverpool FC dan ook de landstitel, zelfs een Raheem Sterling, met een Liverpool verleden, niet.
Door de landelijke haat die op Liverpool heerst, ontstaat er een hechtere band bij de bevolking. Een soort ‘stadsionalisme’. De clubliefde is enorm groot. Wat daarbij helpt is de geschiedenis van de club. Die is enorm groot. Het begon al met twee grote Trainers Bill Shankly en Bob Paisley. Zij hebben Liverpool gebracht tot waar ze op dit moment zijn. Beide trainers hebben dan ook een standbeeld rondom Anfield.
Een ander groot hoofdstuk is de knockout-fase van de Champions League in 2005. “De mooiste wedstrijd waar ik ooit bij was, was de halve finale tegen Chelsea. De sfeer die er toen was, had ik nooit eerder gehoord. Anfield was op zijn best. Zelfs de aanvoerder van Chelsea, John Terry, zei dat hij nooit zoiets eerder had gehoord. Chelsea had één van de beste teams van de wereld op dat moment. Ons team was een minder team op dat moment. We wonnen 1-0”, Vertelt Joe. Door deze overwinning stonden ze in de finale. Die speelt zich af in Istanbul en wordt gespeeld tegen AC Milan, de beste op dat moment. Bij Milan speelden spelers als Kaka, Seedorf en Shevchenko. Bij rust stond het 3-0 voor de Italianen. Na rust keerde alles enorm om en werd het, voor velen, de mooiste Champions League finale aller tijden. Het werd 3-3 en Liverpool won met penalties. De grote man? Rasechte Scouser, Steven Gerrard.
De laatste jaren is Liverpool weer helemaal terug in de top van Europa. Met drie Champions League finales in vijf jaar, is het weer één van de grootste van de wereld. Dit gebeurt allemaal onder de geliefde trainer Jürgen Klopp. Toen wij in een pub waren naast het stadion, werd masaal een nummer van de Beatles gezongen. De tekst van het nummer werd aangepast: ‘I’m so glad, that Jürgen is a red’. Ook Nederlander Virgil van Dijk doet het erg goed bij de Scousers. Hij is op dit moment één van de beste spelers van de wereld. Andere sterren zijn Salah, Mané en Thiago.
Gerechtigheid
In eerste instantie kregen de Liverpoolsupporters zelf de schuld van de ramp. Er zou te veel alcohol gebruikt zijn. Hierdoor kwamen er veel dronken supporters zonder kaartje naar het stadion, concludeerde de politie. Het stereotype Engelse voetbalsupporter stond ook bekend als een type dat altijd een biertje te veel op heeft. In de Premier League stadions kun je dan ook geen bier op de tribunes drinken. Vier jaar voor de Hillsboroughramp bestormden de Liverpool hooligans nog het vak vol met Juventus supporters. 39 Italianen overlijden. Bij de verklaring van de politie, namen zij deze gebeurtenis mee.
Ook The Sun, een hele grote tabloid in het Verenigd Koninkrijk, publiceerde veel nieuws over de ramp. Nep nieuws, bleek achteraf. Zij verzonnen verhalen over de ramp. Zij zeiden bijvoorbeeld dat er relschoppers waren die de lijken beroofden en over politieagenten hun urine loosden. Kortom, de Liverpool supporters kregen vanwege de verspreiding van het nepnieuws nog meer de schuld. The Sun is dan ook nergens meer in Liverpool te koop. De krant is volledig geboycot.
De Liverpool fans voelden onrecht naar de ramp. Al in het jaar zelf kwam naar buiten dat alcohol geen invloed had op het ontstaan van de ramp. Toch waren de supporters zelf grotendeels de oorzaak van het ongeluk. Dit zorgde voor grote ergernis bij families van nabestaanden en slachtoffers. Zij vonden dat de oorzaak bij het slechte handelen van de politie lag. In 2012 verscheen er een rapport van een onafhankelijke commissie. Hierin werd de verantwoordelijkheid van de politie extra benadrukt. Uiteindelijk pas in 2016, 27 jaar na de ramp, kreeg de bevolking van Liverpool de genade die ze verdienden. Het onderzoek heeft uiteindelijk miljoenen ponden gekost.
Het onderzoek heeft ook allerlei trauma’s opgeleverd van mensen. Hier verscheen een serie over genaamd ‘Anne’. De serie is te zien op ITV. Het gaat over een moeder die haar zoon verliest tijdens de ramp. Zij strijdt de rest van haar leven voor de gerechtigheid die de slachtoffers verdienen. Terwijl zij hiervoor strijdt, krijgt zij het mentaal zwaar en staat haar hele leven op de kop. Voor heel de stad is het dus een lastig onderwerp, vanwege de velen impact. In de stad zie je dan ook veel herdenkingsplekken van de ramp. Ook op de shirts is de Hillsborough flame te zien. Het vuur staat voor alle slachtoffers. Er is ten slotte een groot monument buiten bij Anfield.
Er worden veel liedjes gezongen over Hillsborough. Zo zong, bekende Liverpool artiest, Jamie Webster een nummer over de ramp. Jamie Webster zingt ook altijd het bekende ‘Allez allez allez’. Hij schreef een extra verse in, het al oudere nummer, ‘Fields of Anfield Road’:
Outside the Hillsborough flame, I heard a Kopite calling
Oh, why so many taken on that day?
And justice had never been done
But their memories will still carry on
There’ll be glory, round the fields of Anfield Road
Hoe kon het dan wel gebeuren?
Het hoofd van de politie, David Duckenfield, was uiteindelijk eindverantwoordelijke. Hij maakte op deze beruchte dag meerdere fouten. Zijn eerste fout was eigenlijk al toen er sprake was om de wedstrijd later te laten beginnen vanwege de vele drukte. Hij besloot dit verzoek af te wijzen en liet de wedstrijd gewoon op de geplande tijd beginnen. Alle supporters moesten door 7 kleine poortjes naar binnen. Dat moest per se door deze poortjes om contact met de tegenpartij te vermijden. Aangezien er duizenden supporters door die poortjes moesten werd het erg druk. Duckenfield besloot Gate 4 te openen, twee grotere hekken. Achteraf was dit een erg slecht plan, omdat er ongeveer 2000 supporters in één keer door de Gate gingen.
De stroming van mensen bleef maar komen en niemand had in de gaten hoeveel mensen nou uiteindelijk in de vakken stroomden. Dit speelt zich allemaal af in de sta-vakken achter de goal. Er staan dus geen stoeltjes met nummers, waardoor er geen overzicht is. Mensen stroomden van achter het vak naar binnen, terwijl de druk voor in het vak groter werd. Veel mensen werden tegen de ijzeren hekken heen het veld opgedrukt. Deze hekken zijn nu dan ook verboden. Normaliter staan aan de rand van het veld tientallen agenten en stewards. Het is onbekend waar die op deze dag waren.
De wedstrijd begon en het viel bijna niemand op dat er mensen hulp nodig hadden. Na een paar minuten hoorde Liverpool keeper, Bruce Grobbelaar, hulpkreten vanuit het vak. Tientallen mensen probeerden over de hekken te klimmen, maar agenten hielden hen tegen. Na vijf minuten begaf een hek het, waardoor een aantal supporters het veld op vielen.
Uiteindelijk vielen er dus honderden gewonden en, op dat moment, 95 doden. De verdrukking was verschrikkelijk en de impact is nog steeds enorm. Volgens Joe is er nu nog steeds geen volledige gerechtigheid. De Scousers voelen zich in de steek gelaten door de rest van het land. Uiteindelijk heeft deze zwarte bladzijden ook mooie dingen gebracht, vindt ook James: “Het verenigt de mensen, omdat je een gezamenlijke ‘vijand’ hebt. Ook heb je samen een doel en voel je dezelfde pijn.”
